Transformacja energetyczna w transporcie publicznym przestaje być opcją – staje się obowiązkiem. Wraz z wejściem w życie unijnych przepisów dotyczących odnawialnych źródeł energii, w tym dyrektywy RED II, miejskie floty stają przed koniecznością przyspieszenia procesu dekarbonizacji. Zmiany obejmują nie tylko wybór paliw, ale całą strukturę zarządzania flotą – od planowania zakupów, przez infrastrukturę, aż po strategie długoterminowe. Sprawdź, jak przepisy wpływają na sektor transportu i co mogą zrobić samorządy oraz operatorzy, by sprostać nowym wymaganiom.
Czym jest dyrektywa RED II i jak wpływa na transport?
RED II, czyli Revised Renewable Energy Directive, to zmodyfikowana wersja unijnej dyrektywy, której celem jest zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii w UE. W przypadku transportu zakłada ona, że do 2030 roku co najmniej 14% energii wykorzystywanej w tym sektorze musi pochodzić ze źródeł odnawialnych. Co istotne, przepisy wprowadzają wymogi dotyczące:
- ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia paliw,
- certyfikacji zrównoważonego pochodzenia biopaliw i paliw syntetycznych,
- obowiązku raportowania i weryfikacji spełnienia celów środowiskowych.
Jak podkreśla Bureau Veritas, która realizuje procesy precertyfikacji zgodne z RED II, unijna polityka klimatyczna konsekwentnie przesuwa ciężar odpowiedzialności na podmioty operacyjne, w tym również jednostki samorządu terytorialnego.
Transport miejski a obowiązki wynikające z RED II
W praktyce RED II oznacza konieczność wprowadzenia zmian w funkcjonowaniu miejskich flot autobusowych, tramwajowych czy pojazdów służb komunalnych. Wiele samorządów już teraz mierzy się z pytaniami o sposób spełnienia przyszłych celów klimatycznych – zwłaszcza że część wymogów dotyczy nie tylko nowych pojazdów, ale także sposobu ich zasilania i śladu węglowego związanego z ich eksploatacją.
Kluczowe pytanie brzmi: czy miejski transport publiczny jest gotowy na powszechne stosowanie paliw odnawialnych, elektryczności lub wodoru? Odpowiedź zależy w dużej mierze od lokalnych warunków infrastrukturalnych i budżetowych.
Główne wyzwania flot miejskich w drodze do neutralności
Adaptacja do wymogów dyrektywy RED II to złożony proces. Największe wyzwania, z którymi mierzą się miejskie floty, to:
- emisyjność obecnego taboru, który w wielu przypadkach nadal opiera się na silnikach spalinowych starszego typu,
- ograniczona dostępność pojazdów zeroemisyjnych oraz ich wysoki koszt zakupu i eksploatacji,
- brak wystarczającej infrastruktury do ładowania i tankowania, szczególnie w mniejszych miejscowościach,
- wysokie koszty inwestycyjne związane z modernizacją całego systemu transportowego,
- potrzeba dopasowania strategii transportowych do zmian w polityce energetycznej i klimatycznej.
Nie bez znaczenia pozostają też kwestie związane z kompetencjami kadry zarządzającej transportem oraz trudności w pozyskiwaniu finansowania z funduszy krajowych i unijnych.
Co mogą zrobić samorządy i operatorzy, by przygotować się do wymogów RED II?
Odpowiedzią na te wyzwania powinna być zintegrowana strategia transformacji miejskiego transportu, obejmująca działania długoterminowe oraz elastyczność w adaptacji technologii.
Najważniejsze kierunki działania to:
- planowanie zakupów taboru z uwzględnieniem celów klimatycznych na kolejne 10–15 lat,
- wdrażanie pojazdów elektrycznych, hybrydowych i wodorowych w ramach rozbudowy floty,
- stosowanie zielonych zamówień publicznych, które uwzględniają kryteria środowiskowe i społeczne,
- współpraca z dostawcami energii i operatorami IT w zakresie zarządzania flotą, ładowania, monitoringu emisji,
- inwestowanie w systemy telematyczne i cyfrowe narzędzia analityczne wspierające optymalizację zużycia energii i emisji.
Takie podejście wymaga nie tylko modernizacji sprzętowej, ale także zmiany podejścia do zarządzania transportem – jako systemem strategicznym dla miasta i jego mieszkańców.
Czy RED III przyniesie kolejne zmiany?
Choć przepisy RED II wciąż są wdrażane, w przygotowaniu znajduje się już ich kolejna wersja – dyrektywa RED III. Nowelizacja zakłada dalsze podniesienie celów udziału OZE w transporcie oraz zaostrzenie kryteriów zrównoważonego rozwoju i weryfikacji emisji.
Oznacza to, że miejskie systemy transportowe muszą nie tylko spełnić bieżące wymogi, ale również być przygotowane na przyszłe zmiany legislacyjne. Planowanie z uwzględnieniem RED III może pomóc uniknąć kosztownych korekt w kolejnych latach.
Przykłady dobrych praktyk w transformacji flot miejskich
Coraz więcej polskich i europejskich miast wdraża już nowoczesne strategie transportowe zgodne z RED II. Warszawa inwestuje w flotę autobusów elektrycznych, Kraków testuje pojazdy wodorowe, a Gdynia rozwija sieć trolejbusową zasilaną energią odnawialną.
W Europie Zachodniej dobrym przykładem jest Amsterdam, gdzie wszystkie nowe przetargi na transport publiczny zawierają obowiązkowe kryteria środowiskowe, a samorząd ściśle współpracuje z operatorami infrastruktury i energii. Takie działania pokazują, że osiągnięcie celów RED II jest możliwe – pod warunkiem konsekwentnego podejścia, transparentności i współpracy międzysektorowej.
Podsumowując, dyrektywa RED II wyznacza ambitne, ale możliwe do osiągnięcia cele w zakresie dekarbonizacji transportu miejskiego. Aby sprostać tym wymaganiom, samorządy i operatorzy muszą inwestować nie tylko w nowoczesny tabor, ale także w planowanie strategiczne, infrastrukturę i kompetencje. Współpraca z wyspecjalizowanymi jednostkami certyfikującymi, takimi jak Bureau Veritas, może odegrać istotną rolę w procesie weryfikacji zgodności z wymogami unijnymi i budowie zrównoważonego modelu mobilności miejskiej.
Artykuł partnera.
