Historia amerykańskiej agencji kosmicznej skrywa opowieść o wizjach sięgających poza horyzont Ziemi. To misje i technologie, które wciąż wiodą ku nieznanemu.
Kiedy powstało NASA?
Na pytanie “kiedy powstało NASA” są dwie odpowiedzi, bo mówimy zarówno o akcie prawnym, jak i o rozpoczęciu działania. Ustawa “National Aeronautics and Space Act” została podpisana 29 lipca 1958 i powołała do życia cywilną National Aeronautics and Space Administration, czyli narodową agencję aeronautyki i przestrzeni kosmicznej. Operacyjnie NASA ruszyła 1 października 1958, przejmując zasoby NACA i część laboratoriów. Pierwsze programy agencji dotyczyły zbudowania struktur i kadr oraz zdolności do wynoszenia ładunków i ludzi na orbitę okołoziemską.
Od początku NASA ustanowiła nowe standardy inżynierskie i zarządcze oraz zdefiniowała listę dotychczasowych priorytetów NASA: bezpieczeństwo, rozwój aeronautyki i eksploracja dalszych obszarów wszechświata. Program Apollo i misja Apollo 11, zakończona lądowaniem na powierzchni Księżyca, stały się symbolem rozszerzenia programu badań kosmicznych. To osiągnięcie stało się ogromną inspiracją dla kolejnych pokoleń inżynierów i naukowców, a także dowodem, że realizacja ambitnych celów w dziedzinie technologii kosmicznych jest możliwa.
Kto wymyślił NASA?
Agencja nie ma jednego autora. Została utworzona przez Kongres USA i prezydenta Dwighta D. Eisenhowera jako odpowiedź na Sputnika. Fundament stanowiła NACA z 1915 roku, na której oparto struktury nowej agencji. W strukturach administracyjnych agencji wprowadzono jasny podział ról pomiędzy nauką, operacjami i polityką. Instytucja funkcjonuje poza składem struktury żadnego ministerstwa. Stworzono NASA Advisory Council – radę doradczą – która opiniuje strategie i rekomenduje rozszerzenie programu badań kosmicznych. Z czasem rządowe plany wobec agencji uwzględniły zaangażowanie sektora prywatnego, co pomogło w tworzeniu nowych technologii i w rozwoju systemów transportu załogowego.
Zaangażowanie firm komercyjnych pozwoliło przyspieszyć tempo prac, obniżyć koszty oraz zwiększyć innowacyjność rozwiązań stosowanych w misjach załogowych i bezzałogowych. Powstała też koncepcja budowy Międzynarodowej Stacji Kosmicznej jako wspólnego przedsięwzięcia oraz zapewnienia stałego zaopatrywania Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W projektach robotycznych i załogowych przeprowadzono liczne testy oraz misje bezzałogowe, a pierwsze programy dotyczyły nie tylko rakiet, lecz także kultury bezpieczeństwa. Po latach opisano zagrożenia programów kosmicznych NASA w raporcie niezależnej komisji ekspertów, co poskutkowało usprawnieniami procesów i lepszą kontrolą jakości.
Gdzie powstało NASA?
Formalnie agencję powołano w Waszyngtonie. Pierwsze biuro ulokowano w Dolley Madison House, następnie siedzibę przeniesiono do Federal Building 6 przy 400 Maryland Avenue SW. Obecnie główna siedziba mieści się przy 300 E Street SW (300 Hidden Figures Way SW). Z Waszyngtonu koordynowano rozwój sieci centrów oraz politykę – w tym ocenę zasadności budowy stacji na orbicie i kształt programu lotów kosmicznych. Dla wsparcia codziennej pracy biur NASA powstał kompleks NASA Shared Services w Stennis, który skupia finanse, kadry, zamówienia i wsparcie IT, co ułatwia realizację planowanych zadań i wzmacnia bezpieczeństwo procesów. Takie scentralizowanie usług administracyjnych zapewnia lepszą koordynację i tworzy solidne zaplecze dla realizacji programu lotów kosmicznych. Na poziomie programowym stolica wspierała budowę Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, zaopatrywanie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej oraz rozwój komercyjnych systemów transportu załogowego. Znaczenie miało także wykorzystanie rozbudowanego personelu naziemnego i integracja danych technicznych, co wsparło przyszłość programu lotów kosmicznych.
NASA – kto był jego szefem?
Na czele agencji stoi administrator. Pierwszym był T. Keith Glennan, a wśród następców wymienia się m.in. Jamesa Webba i Richarda Truly’ego. Po kadencji Billa Nelsona obowiązki pełni p.o. administratora (acting administrator) Sean Duffy, a część zadań wspiera p.o. zastępcy administratora ds. operacyjnych (acting associate administrator) Vanessa Wyche. Zastępca administratora reprezentuje instytucję w licznych gremiach i w razie potrzeby przejmuje część obowiązków szefa. Historia kierownictwa dobrze ilustruje, jak zmieniały się dotychczasowe priorytety NASA – od programu Apollo i rozwoju rakiet, przez program wahadłowców, aż po partnerstwa komercyjne i systemy transportu załogowego. Po katastrofie Columbii w raporcie niezależnej komisji ekspertów zalecono zmiany procedur, a sprawdzanie niektórych urządzeń wewnętrznych zaostrzono.
Przy realizacji programu wahadłowców miało towarzyszyć ściślejsze zarządzanie ryzykiem i wykonywanie pełnego zakresu planowanych działań tylko przy spełnieniu warunków bezpieczeństwa. Kwestie dalszego przedłużenia programu STS (Space Transportation System), utrzymywanie dotychczasowej częstotliwości startów oraz dostępności części zamiennych pozostałych wahadłowców długo były tematem debat publicznych. W dziedzinie eksploracji Marsa trwają prace nad opracowaniem technologii umożliwiającej podróże dalej; misje bezzałogowe rozpoczęły badania powierzchni planety i serię badań marsjańskiego gruntu. W projekcie NASA mającym zebrać i dostarczyć na Ziemię próbki powierzchni Marsa rozważane jest wysłanie kolejnego pojazdu do ich odbioru i wyniesienia na orbitę. NASA ogłosiła, że w najbliższych latach priorytetem pozostaną działania na LEO (niskiej orbicie okołoziemskiej), stacja kosmiczna i systemy transportu załogowego, a przyszłe plany NASA obejmują zaangażowanie sektora prywatnego oraz współpracę międzynarodową.
Artykuł partnera.