📅 Data: 8.05–7.09.2025
⌚ Godzina: od wtorku do piątku: 10:00–20:00
📌 Miejsce: Dom Spotkań z Historią, ul. Karowa 20, Warszawa – Śródmieście
ALL INCLUSIVE. ODYSEJA PORUCZNIKA ANDRESA 1939–1947 – nowa wystawa w Domu Spotkań z Historią!
ALL INCLUSIVE. ODYSEJA PORUCZNIKA ANDRESA 1939–1947 – nowa wystawa w Domu Spotkań z Historią!
Po raz pierwszy zaprezentujemy publiczności prywatne archiwum zdjęć porucznika Stanisława Andresa, żołnierza Generała Władysława Andersa z okresu wojennego, przechowane i opisane przez jego wnuków: Tomasza Wójcika i Michała Wójcika. Kuratorami wystawy są Joanna Kinowska, Tomasz Wójcik i Michał Wójcik. Najnowszą wystawę DSH otwieramy 8 maja 2025 roku, w 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej.
✍️ W tekście kuratorskim twórcy wystawy podkreślają, że z pozoru historia Stanisława Andresa jest jak tysiące innych opowieści o żołnierzach i tułaczach z lat II wojny światowej. Szczęście i zarazem… nieszczęście porucznika Andresa polegało na tym, że z generałem Władysławem Andersem, dowódcą 2 Korpusu Polskiego, łączyło go nazwisko… prawie łączyło, bo występuje tu jednak mało zauważalna zamiana jednej litery. Być może właśnie ta „bliskość” spowodowała, że w armii Andersa miał nieco uprzywilejowaną pozycję. Zdjęcia robił komu i gdzie chciał, ale tylko dla siebie. Nie był zawodowym fotografem, lecz amatorem, który nie rozstawał się z aparatem. W sumie – jak twierdził – wykonał pół tysiąca fotografii, z czego ponad trzysta ocalało do dziś.
Stanisław Andres (rocznik 1909) został zmobilizowany w sierpniu 1939 roku. Walczył w wojnie obronnej Polski i trafił do sowieckiej niewoli. Cudem uniknął śmierci w Lesie Katyńskim, został zesłany do łagru. A potem zdarzył się drugi cud – amnestia i Polskie Siły Zbrojne, gdy Stalin porozumiał się z aliantami. Na mocy układu Sikorski-Majski powstało polskie wojsko w Związku Sowieckim. I to z nim podporucznik (wówczas) Andres po raz kolejny wyruszył w nieznane.
Jego odyseję nazwaliśmy „All inclusive”.
All inclusive…
…bo na szlaku wojennym porucznika Andresa była i syberyjska katorga, i turnieje brydżowe na pustyni. Było ostre strzelanie z armaty, jak i wodne harce w Eufracie. Braterstwo broni i męska przyjaźń. Smutek rozłąki i strach o najbliższych. No i nuda, bardzo dużo dojmującej nudy. Takiej, która wcale nie kojarzy się z koszmarem wojny.
Stanisław Andres miał niebywałe szczęście. Bez większych ran przeszedł cały szlak andersowców: z ZSRS przez Iran, Irak, Indie, Palestynę i Egipt do Włoch, gdzie walczył, a symbolem tych zmagań była bitwa o Monte Cassino.
Zdjęcia porucznika Andresa nie są typowym reportażem wojennym. Wojny na tych kadrach prawie nie ma. Jest armia i są żołnierze, ale to raczej koledzy, często w nieżołnierskich pozach. Nie ma tu szarż i ataków, nie ma frontowych zmagań. Są sytuacje z życia obozowego żołnierzy, pracy, ćwiczeń, szkoleń, ich wycieczek i wypoczynku, głównie w Iraku i Palestynie. I jest też coś innego. To uchwycone w kadrach emocje. Radość z braterstwa broni i tlący się smutek. Jest nostalgia za bliskimi i wojenna nuda. Jest poczucie dojmującej pustki i samotność w tłumie tak samo zdezorientowanych żołnierzy jak on.
Nieznana kolekcja zdjęć Stanisława Andresa z lat 1941–1946 to dzieje Armii Polskiej na Wschodzie i 2 Korpusu Polskiego od tej mało heroicznej strony. Przecież tak również wyglądał los podkomendnych słynnego generała, który miał do Polski wrócić – jak powiedział – na białym koniu. Jak wiadomo – nie wrócił. Wrócił za to porucznik Andres.
Zamiast w objęcia czekającej żony i córki, którą znał tylko ze zdjęcia – prosto w łapy bezpieki, która zwinęła go od razu z gdyńskiego nabrzeża.
Epopeję 2 Korpusu znany brytyjski historyk Norman Davies nazwał niegdyś „szlakiem nadziei”. Żołnierze generała Andersa (z których wielu było wcześnie przetrzymywanych w sowieckich więzienia i gułagach) dokonali wielu heroicznych czynów i przeszli do legendy. Mimo tej „sławy nieśmiertelnych” zostali w Polsce zrehabilitowani dopiero po 1989 roku, wraz ze zmianą władzy i upadkiem komunizmu. Od tego czasu opublikowano o nich wiele monografii, wspomnień i opracowań.
Fotografie z domowego archiwum Stanisława Andresa nie były wcześniej pokazywane ani publikowane. Oto wybór stu z nich. Komentarzem są anegdoty i historie spisane ze wspomnień i wywiadów, które z dziadkiem przeprowadzili jego wnukowie: Tomasz i Michał Wójcikowie. Dla nich ta obrazkowa opowieść zawsze była jak komiks lub storyboard przygodowego filmu. Dla niego – to największa przygoda życia.
Joanna Kinowska, Michał Wójcik, Tomasz Wójcik
Strona organizatora: link
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Śledź na bieżąco: wydarzenia Warszawa, wiadomości Warszawa z ostatniej chwili, darmowe wydarzenia Warszawa, weekend w Warszawie.
Na naszej stronie warsawcity.info możesz również zakupić 🎫 bilety na wydarzenia w Warszawie.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Napisz maila na redakcja@warsawcity.info
