W dobie cyfryzacji nasze dane osobowe stały się jednym z najcenniejszych zasobów. PESEL, adres, numer dowodu, login czy hasło – to waluta XXI wieku. Niestety, coraz częściej słyszymy o wyłudzeniach kredytów, kradzieży tożsamości czy fałszywych umowach podpisywanych „na cudze dane”. Skala zjawiska rośnie lawinowo – tylko w 2024 roku próby wyłudzeń w Polsce opiewały na kwotę ponad pół miliarda złotych.
Od 2023 roku każdy obywatel ma możliwość zastrzeżenia numeru PESEL – czyli wprowadzenia w systemie państwowym blokady, która sygnalizuje bankom i instytucjom, że na ten numer nie powinny być zawierane nowe umowy kredytowe czy pożyczkowe.
Pytanie, które zadaje sobie wielu Polaków, brzmi: czy warto zastrzec PESEL?
Czy ta procedura rzeczywiście chroni nas przed oszustami, czy to tylko kolejny biurokratyczny gadżet?
W tym artykule znajdziesz odpowiedzi oparte na faktach, opiniach ekspertów i praktycznych przykładach.
Czym jest numer PESEL i dlaczego jest tak ważny?
PESEL (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności) został wprowadzony w 1979 roku i od tego czasu służy do identyfikacji obywateli. Każdy numer jest unikalny i przypisany do jednej osoby.
Numer PESEL składa się z 11 cyfr, w których zakodowana jest m.in.:
data urodzenia,
płeć,
numer porządkowy.
Dlaczego to takie istotne? Ponieważ PESEL jest używany wszędzie:
w bankach,
w urzędach,
u lekarza,
przy podpisywaniu umów (np. telekomunikacyjnych, leasingowych),
przy zakupach na raty.
Krótko mówiąc – kto ma Twój PESEL, ten może próbować podszyć się pod Ciebie.
Problem polega na tym, że sam PESEL nie jest traktowany jak tajemnica. Często podajemy go w różnych miejscach – w szkole dziecka, u pracodawcy, nawet przy zapisie na siłownię. To sprawia, że ryzyko wycieku jest bardzo wysokie.
Na czym polega zastrzeżenie PESEL?
Zastrzeżenie PESEL to narzędzie wprowadzone przez Ministerstwo Cyfryzacji, które ma chronić obywateli przed nadużyciami.
Jak to działa?
W centralnym rejestrze pojawia się informacja, że Twój numer PESEL jest zastrzeżony.
Instytucje finansowe (banki, firmy pożyczkowe, SKOK-i) mają obowiązek sprawdzać status PESEL przy każdej próbie udzielenia kredytu czy pożyczki.
Jeśli numer jest zastrzeżony – system zwróci ostrzeżenie i instytucja nie powinna zawrzeć umowy.
To jak postawienie wirtualnej „blokady” na Twoim numerze.
Dzięki temu oszust, który zdobyłby Twój PESEL i dane osobowe, nie zaciągnie na Ciebie kredytu – bo bank otrzyma sygnał, że numer jest chroniony.
Co ważne:
Zastrzeżenie PESEL jest bezpłatne,
Można je w każdej chwili cofnąć,
Można też ustawić czasowe odwołanie blokady (np. tylko na dzień podpisania kredytu hipotecznego).
Dlaczego wprowadzono możliwość zastrzegania PESEL?
Przez lata numer PESEL traktowano trochę jak „otwarte dane”. Podawało się go bez zastanowienia – w pracy, szkole, przy umowie najmu, w gabinecie lekarskim czy nawet na kartce zgłoszeniowej do zawodów sportowych. Problem w tym, że oszuści szybko odkryli, jak cenne są te informacje.
Narastający problem wyłudzeń
Według danych Związku Banków Polskich tylko w 2022 roku próbowano wyłudzić kredyty na cudze dane na kwotę ponad 600 milionów złotych. W 2023 roku statystyki były podobne. Oczywiście część prób została udaremniona, ale to pokazuje skalę zjawiska.
Z drugiej strony – coraz więcej baz danych wycieka do internetu. Hakerzy sprzedają je w darknecie, a później wykorzystują do prób kradzieży tożsamości. Twój PESEL może trafić tam nawet bez Twojej wiedzy.
Presja społeczna i medialna
Kiedy pojawiały się kolejne głośne afery związane z wyciekami danych, opinia publiczna zaczęła pytać: „Dlaczego nie możemy zastrzec swojego PESEL tak jak karty płatniczej?”.
Odpowiedzią na te oczekiwania było wprowadzenie w 2023 roku możliwości zastrzegania PESEL przez aplikację mObywatel, portal gov.pl i w urzędach.
Czy warto zastrzec PESEL – zalety i korzyści
Na to pytanie odpowiadają najlepiej… praktyczne przykłady.
Ochrona przed kredytem „na Ciebie”
Wyobraź sobie, że ktoś zdobywa Twój PESEL i dane z dowodu osobistego. Normalnie mógłby spróbować wziąć szybką pożyczkę online w Twoim imieniu. Gdy masz zastrzeżony PESEL – instytucja pożyczkowa widzi alert i odmawia udzielenia finansowania.
Spokój psychiczny
To trochę jak dodatkowe ubezpieczenie. Wiesz, że nawet jeśli Twoje dane wyciekną, ryzyko ich wykorzystania jest znacznie mniejsze.
Darmowa ochrona
W przeciwieństwie do płatnych usług BIK Alert czy monitoringu w aplikacjach bankowych, zastrzeżenie PESEL jest bezpłatne.
Elastyczność
Nie jest to decyzja nieodwracalna – możesz w każdej chwili cofnąć blokadę (na stałe lub czasowo).
Sygnalizacja instytucjom
Banki i firmy od razu wiedzą, że jesteś osobą świadomą zagrożeń i dbasz o bezpieczeństwo swoich danych.
Wady i ograniczenia zastrzeżenia PESEL
Oczywiście, nie ma róży bez kolców.
Utrudnienia przy kredycie czy leasingu
Jeśli planujesz wziąć kredyt hipoteczny, leasing czy nawet podpisać umowę abonamentową – musisz pamiętać o tym, żeby tymczasowo odblokować PESEL. Inaczej system automatycznie odrzuci transakcję.
Brak pełnej uniwersalności
Nie wszystkie instytucje jeszcze korzystają z systemu. Choć banki są do tego zobowiązane, mniejsze firmy leasingowe czy operatorzy mogą działać wolniej.
Fałszywe poczucie bezpieczeństwa
Niektórzy myślą, że po zastrzeżeniu PESEL są w 100% chronieni. To nieprawda – dane mogą być nadal użyte np. do oszustw w handlu internetowym czy podszywania się w inny sposób.
Potrzeba świadomego zarządzania
Musisz pamiętać, kiedy masz zastrzeżony PESEL, a kiedy odblokowany. Brak tej kontroli może skutkować np. problemami z podpisaniem legalnej umowy.
Jak zastrzec PESEL – krok po kroku
Procedura jest naprawdę prosta i zajmuje kilka minut.
Opcja 1: przez aplikację mObywatel
Pobierz najnowszą wersję aplikacji.
Zaloguj się profilem zaufanym lub e-dowodem.
Wybierz zakładkę Zastrzeż PESEL.
Kliknij „Zastrzeż”. Gotowe – Twój PESEL ma status chroniony.
Opcja 2: przez portal gov.pl
Wejdź na stronę gov.pl.
Zaloguj się profilem zaufanym.
Przejdź do sekcji Zastrzeż PESEL.
Potwierdź operację.
Opcja 3: osobiście w urzędzie gminy
Idź do dowolnego urzędu gminy.
Wypełnij krótki wniosek.
Urzędnik potwierdzi wprowadzenie blokady.
Opcja 4: przez niektóre banki
Część banków wdrożyła opcję zastrzegania PESEL w aplikacji mobilnej.
Jak odwołać zastrzeżenie PESEL?
Zrobisz to dokładnie tak samo – w aplikacji mObywatel, przez gov.pl albo w urzędzie.
Możesz wybrać:
odwołanie stałe,
odwołanie czasowe (np. 24h, 48h).
To bardzo praktyczne – gdy idziesz do banku po kredyt, ustawiasz okienko czasowe, a później blokada automatycznie się odnawia.
Zastrzeżenie PESEL a banki, kredyty i pożyczki
Najczęstszy powód, dla którego ludzie decydują się na zastrzeżenie PESEL, to ochrona przed kredytem zaciągniętym na ich dane.
Jak działa procedura w bankach?
Od momentu wprowadzenia systemu banki i instytucje finansowe mają obowiązek weryfikować, czy PESEL klienta jest zastrzeżony. Jeśli tak – system blokuje możliwość zawarcia umowy kredytowej.
Oznacza to, że nawet jeśli ktoś ma Twój PESEL, dane z dowodu i adres, nie otrzyma pożyczki.
A co z pożyczkami online?
Firmy pożyczkowe (tzw. chwilówki) również muszą sprawdzać rejestr PESEL. Choć część z nich początkowo wdrażała ten proces powoli, obecnie większość dużych graczy już to robi.
Praktyczny przykład
Wyobraź sobie, że zgubiłaś dowód osobisty. Zgłaszasz utratę dokumentu i od razu zastrzegasz PESEL. Kilka dni później ktoś próbuje zaciągnąć pożyczkę na Twoje dane. Bank sprawdza status i… odmawia. Ty nawet nie wiesz, że ktoś próbował Cię oszukać – wszystko dzieje się w tle.
Zastrzeżenie PESEL a podpisywanie umów (np. telefon, wynajem)
Banki to jedno, ale co z codziennymi sytuacjami, w których podajemy PESEL?
Operatorzy komórkowi
Coraz częściej operatorzy również sprawdzają status PESEL. Jeśli masz go zastrzeżonego, mogą poprosić Cię o czasowe odblokowanie numeru na czas zawierania umowy.
Umowy najmu
Część firm wynajmujących mieszkania lub samochody również zaczyna wdrażać takie weryfikacje. Nie jest to jeszcze standard, ale trend rośnie.
Sklepy ratalne
Kupujesz telewizor na raty? Sklep (a właściwie bank, który udziela finansowania) także sprawdzi Twój PESEL.
Kiedy szczególnie warto zastrzec PESEL?
Zastrzeżenie PESEL to rozwiązanie dla każdego, ale są sytuacje, w których staje się wręcz koniecznością.
📌 Po zgubieniu dowodu osobistego – to klasyczny przypadek. Nawet jeśli wyrabiasz nowy dokument, ktoś może próbować wykorzystać dane ze starego.
📌 Po wycieku danych z firmy – jeśli np. baza klientów sklepu internetowego, w którym robiłaś zakupy, wyciekła do sieci.
📌 Po kradzieży tożsamości – jeśli ktoś już próbował podszyć się pod Ciebie, nie ma co ryzykować drugi raz.
📌 Dla spokoju psychicznego – nawet jeśli nic złego się nie stało, świadomość, że PESEL jest chroniony, daje duży komfort.
Zastrzeżenie PESEL a ochrona przed kradzieżą tożsamości
Kradzież tożsamości to znacznie szerszy problem niż tylko kredyt. Oszuści mogą próbować:
wynająć mieszkanie,
kupić sprzęt na raty,
założyć firmę na Twoje dane,
wyłudzać świadczenia socjalne.
Zastrzeżenie PESEL nie chroni przed wszystkim, ale zamyka najważniejszą furtkę – finanse. To tu ryzyko jest największe i straty najbardziej dotkliwe.
Statystyki wyłudzeń w Polsce – dlaczego to realny problem
Związek Banków Polskich co roku publikuje raport o wyłudzeniach. Kilka faktów:
w 2023 roku próbowano wyłudzić ponad 500 mln zł na cudze dane,
co kilkanaście minut ktoś w Polsce staje się celem próby kradzieży tożsamości,
większość prób dotyczy kredytów gotówkowych i konsumpcyjnych,
najczęściej wykorzystywane są dane z dowodów osobistych, w tym PESEL.
Te liczby pokazują jedno: to nie problem „gdzieś tam”, ale coś, co może dotknąć każdego z nas.
Czy zastrzeżenie PESEL jest obowiązkowe?
Nie – to dobrowolne narzędzie. Ale wielu ekspertów uważa, że w przyszłości stanie się standardem. Tak jak dziś niemal każdy ma zastrzeżone karty płatnicze i korzysta z aplikacji bankowych do potwierdzania transakcji, tak za kilka lat większość Polaków może mieć zastrzeżony PESEL na stałe.
Koszty i dostępność usługi
Tu dobra wiadomość: zastrzeżenie PESEL jest całkowicie darmowe.
Nie płacisz ani za włączenie, ani za odwołanie.
Dostępność?
aplikacja mObywatel – 24/7,
portal gov.pl – 24/7,
urząd gminy – w godzinach pracy.
Porównanie z innymi formami ochrony danych
Na rynku istnieje kilka płatnych usług monitorujących bezpieczeństwo.
BIK Alerts – powiadomienia SMS o próbach kredytu. Kosztuje, ale działa bardzo skutecznie.
Aplikacje bankowe – część banków oferuje alerty o próbach wykorzystania danych.
Zastrzeżenie PESEL – darmowe, oficjalne, działa w większości instytucji.
Najlepsze efekty daje połączenie wszystkich metod.
Częste pytania i mity wokół zastrzegania PESEL
❓ Czy po zastrzeżeniu nie wezmę kredytu?
👉 Możesz, ale musisz czasowo odblokować numer.
❓ Czy ktoś inny może odblokować mój PESEL?
👉 Nie, tylko właściciel numeru.
❓ Czy zastrzeżenie działa za granicą?
👉 Nie, system obejmuje tylko Polskę.
❓ Czy muszę płacić za usługę?
👉 Nie – to bezpłatne.
Opinie ekspertów – co mówią prawnicy i specjaliści ds. cyberbezpieczeństwa?
Głos prawników
Adwokaci i radcy prawni coraz częściej rekomendują klientom zastrzeżenie numeru PESEL jako podstawową formę ochrony. Wskazują, że wiele spraw sądowych dotyczących wyłudzeń ciągnie się latami, a osoba poszkodowana musi udowadniać swoją niewinność.
Przykład: jeśli ktoś weźmie kredyt na Twoje dane, bank najpierw będzie próbował ściągnąć należność od Ciebie. Dopiero później – po procesie – może się okazać, że byłeś ofiarą oszustwa. To stres, stracony czas i koszty.
Zastrzeżenie PESEL działa jak „blokada prewencyjna”. Prawnik powiedziałby: lepiej zapobiegać, niż potem latami się procesować.
Głos ekspertów IT
Specjaliści ds. cyberbezpieczeństwa zauważają, że PESEL nie jest już informacją prywatną. Krąży w tylu bazach danych, że trzeba zakładać, iż prędzej czy później ktoś go pozna. Dlatego jedyną realną ochroną jest mechanizm blokady.
Opinie bankowców
Banki początkowo podchodziły do systemu z rezerwą – bo oznaczał dodatkowe procedury. Dziś sami pracownicy przyznają, że to narzędzie chroni nie tylko klientów, ale i sam sektor finansowy przed stratami.
Czy warto zastrzec PESEL na stałe, czy tylko czasowo?
To jedno z najczęściej zadawanych pytań.
Zastrzeżenie na stałe
✅ Najwyższy poziom bezpieczeństwa – PESEL jest zawsze chroniony.
✅ Minimalne ryzyko, że ktoś zaciągnie kredyt na Twoje dane.
❌ Każdorazowo musisz pamiętać o odblokowaniu, gdy sama chcesz coś podpisać.
Zastrzeżenie czasowe
✅ Wygodne, jeśli np. planujesz kredyt hipoteczny i nie chcesz blokować się na kilka miesięcy.
❌ Wymaga planowania i pamiętania o ponownej aktywacji blokady.
Moja rekomendacja
Najlepsze rozwiązanie to zastrzeżenie na stałe + odblokowywanie na krótko (np. 24–48 godzin). To model stosowany w wielu krajach, np. w USA, gdzie tzw. credit freeze działa podobnie.
Jak PESEL łączy się z innymi danymi osobowymi?
Sam PESEL nie wystarczy, by zrobić duże szkody – ale w połączeniu z innymi danymi staje się kluczem do Twojej tożsamości.
Typowe kombinacje danych wykorzystywane przez oszustów:
PESEL + imię i nazwisko + numer dowodu → kredyt w banku,
PESEL + adres zamieszkania → umowa na wynajem mieszkania,
PESEL + dane pracodawcy → wyłudzenie świadczeń,
PESEL + numer telefonu → podszycie się przy usługach online.
Dlatego nie wystarczy uważać tylko na PESEL – trzeba pilnować całego pakietu danych osobowych.
Podsumowanie – czy warto zastrzec PESEL?
Czas na najważniejszą odpowiedź.
👉 Tak, warto.
Powody są proste:
usługa jest darmowa,
procedura jest szybka i dostępna online,
chroni przed największym zagrożeniem – wyłudzeniem kredytu,
daje spokój psychiczny i poczucie bezpieczeństwa.
Oczywiście, zastrzeżenie PESEL nie uchroni Cię przed wszystkimi formami oszustw. Nie powstrzyma złodzieja przed zakupami w internecie czy podszywaniem się w mediach społecznościowych. Ale zamyka jedną z najgroźniejszych furtek – finanse.
Jeśli więc zastanawiasz się, czy warto zastrzec PESEL, odpowiedź brzmi: tak, najlepiej zrobić to od razu i traktować jak standard – tak samo jak blokadę karty płatniczej czy weryfikację dwuetapową w bankowości.
Finalne wnioski – czy warto zastrzec PESEL?
Zastrzeżenie PESEL to prosta, darmowa i skuteczna ochrona.
Najlepiej działa w połączeniu z innymi metodami – np. BIK Alert czy aplikacjami bankowymi.
W przyszłości prawdopodobnie każdy obywatel będzie miał zastrzeżony PESEL jako domyślną opcję.
Lepiej zapobiegać niż walczyć z konsekwencjami kradzieży tożsamości.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Śledź na bieżąco ➡️ WarsawCity.info – Twój przewodnik po Warszawie! 
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Napisz maila na redakcja@warsawcity.info
